Czy zawarcie przez spółkę akcyjną umowy poręczenia za dług małżonka, członka zarządu tej spółki wymaga zgody walnego zgromadzenia?

Zgodnie z art. 15 § 1 kodeksu spółek handlowych (dalej k.s.h.) zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób, wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Brak uzyskania takiej zgody skutkuje nieważnością zawartej umowy. Błędne zrozumienie tego przepisu niesie więc za osobą poważne konsekwencje.

Zawieranie umów z członkiem organu spółki kapitałowej

Zawarcie przez spółkę kapitałową umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurentem, likwidatorem albo na rzecz którejkolwiek z tych osób, wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zawarcie przez spółkę zależną umowy wymienionej w § 1 z członkiem zarządu, prokurentem lub likwidatorem spółki dominującej wymaga zgody zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dominującej. Do wyrażenia zgody i skutków braku zgody stosuje się przepisy art. 17 skutek czynności spółki bez wymaganej zgody § 1 i 2.

Czytając ten artykuł na pierwszy rzut oka wydaje się, że zgody walnego zgromadzenia akcjonariuszy, a w przypadku sp. z o.o. zgody zgromadzenia wspólników, wymaga zawarcie umowy  poręczenia jedynie z członkiem zarządu, bądź inną osobą pełniącą wymienione w nim funkcje. Przepis ten nie odwołuje się w sposób bezpośredni do małżonka osób pełniących kluczowe funkcje w spółce.

Zgoda na zawarcie umowy „na rzecz” członka organu spółki

Z treści art. 15 ks.s.h. wynika, że zgody zgromadzenia wspólników czy też walnego zgromadzenia wymaga także zawarcie umowy „na rzecz” członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurenta, likwidatora.

Można zadać sobie pytanie jak rozumieć owe sformułowanie „na rzecz”. Przed takim zadaniem stanął Sąd Najwyższy na początku tego roku, rozpoznając sprawę o sygn. akt III CZP 67/22. Sąd stwierdził, że interpretując sformułowanie „na rzecz” należy brać pod uwagę przede wszystkim cel wprowadzenia art. 15 do kodeksu spółek handlowych. Przepis ten zmierza do zapewnienia ochrony interesu spółki przed niewłaściwym wykorzystywaniem przez osoby pełniące najważniejsze funkcje w jej organach, przysługujących im uprawnień do zawierania umów w imieniu spółki. Należy interpretować art. 15 k.s.h. w ten sposób aby wspólnicy, akcjonariusze mieli możliwość oceny treści zobowiązań zaciąganych przez spółkę. W ten sposób mogą oni ograniczać ryzyko zawierania umów, na mocy których osoby pełniące najważniejsze funkcje w spółce, wskazane w art. 15 § 1 k.s.h., uzyskują jednostronne korzyści prawne. Dotyczy to nie tylko umów zawieranych przez spółkę bezpośrednio z tymi osobami, ale także zawieranych z osobami trzecimi, jeżeli ich rzeczywistym beneficjentem jest osoba wymieniona w art. 15 k.s.h.

Wykładnia sądowa art. 15 k.s.h.

Wobec tego dnia 12 stycznia 2022 r. w sprawie pod sygn. akt III CZP 67/22 (opubl. w SIP Lex pod nr 3303288), Sąd Najwyższy podjął uchwałę w której wskazał, że „zawarcie przez spółkę akcyjną umowy poręczenia za dług małżonka, pozostającego z członkiem zarządu tej spółki w ustroju wspólności ustawowej, wymaga zgody walnego zgromadzenia”.

W uzasadnieniu Sąd Najwyższy wskazał również, że zastosowanie w rozpatrywanej sprawie znajdzie art. 41 § 1 k.r.o., zgodnie z którym jeżeli małżonek zaciągnął zobowiązanie za zgodą drugiego małżonka, wierzyciel może żądać zaspokojenia także z majątku wspólnego małżonków.

Jeśli małżonkowie pozostający w ustroju wspólności ustawowej, wspólnie zaciągają zobowiązanie, to wzajemnie wyrażają zgodę na zaciągnięcie zobowiązania przez współmałżonka. W rezultacie, wierzyciel będzie mógł żądać zaspokojenia z majątków osobistych małżonków oraz z ich majątku wspólnego. Wobec tego, poręczenie udzielane przez spółkę dotyczy odpowiedzialności małżonka członka zarządu zarówno z majątku osobistego, jak i z majątku wspólnego. Zatem, skoro poręczenie obejmuje swoim zakresem również majątek wspólny małżonków to niewątpliwie ma to wpływ na sytuację prawną członka zarządu. W rezultacie, staje się on rzeczywistym beneficjentem zawartej umowy poręczenia, będąc jednocześnie osobą pełniąca funkcję członka zarządu spółki, która tego poręczenia udzieliła. W takiej sytuacji, zgodnie z art. 15 § 1 k.s.h., zawarcie przez spółkę akcyjną umowy poręczenia, wymaga zgody walnego zgromadzenia.

Podsumowanie

Sąd Najwyższy w sprawie zawarcia przez spółkę akcyjną umowy poręczenia za dług małżonka, członka zarządu spółki akcyjnej, niemniej jednak z uwagi na treść art. 15 k.s.h. należy wskazać, że zgody zgromadzenia wspólników będzie wymagało także zawarcie umowy kredytu, pożyczki i innej umowy zobowiązującej i rozporządzającej z małżonkiem członka zarządu, rady nadzorczej, komisji rewizyjnej, prokurenta czy likwidatora.

Ponadto taka sama sytuacja- czyli konieczność uzyskania zgody na zawarcie umowy poręczenia, pożyczki i innej umowy zobowiązującej i rozporządzającej, będzie miała miejsce w przypadku spółki z o.o. W tej sytuacji do wyrażenia zgody uprawnione będzie zgromadzenie wspólników, a jeśli do tego nie dojdzie umowa będzie nieważna.

#umowaporęczenia #małżonek #k.s.h. #spółkaakcyjna #spółkazo.o. #spółka #pożyczka #kredyt #poręczenie #art.15k.s.h. #zgoda #dług #członekzarządu #członekradynadzorczej #członekkomisjirewizyjnej #prokurent #likwidator #nieważnośćumowy #walnezgromadzenie #zgromadzeniewspólników #wspólnośćmajątkowa #rzeczywistybeneficjent #funkcjaczłonkazarządu #zgodykorporacyjne #uchwałaSN #zarząd #radanadzorcza #komisjarewizyjna #AdviserArmknecht&Partners

Kategoria wpisu: prawo spółek, prawo w biznesie, prawo przedsiębiorców

Reklama